- info@arkasturizm.com.tr
- +90 232 520 65 00
Van ili Gevaş ilçesi Akdamar Adası’nda bulunan Akdamar Kilisesi, Vaspurakan Kralı I. Gagik Ardzruni tarafından saray kilisesi olarak 915-921 yıllarında Keşiş Manuel’e inşa ettirilir. Kilisenin kuzeydoğusunda yer alan şapel 1296-1336 tarihlerinde yapıya ilave edilir. Ardından 1763 tarihinde jamatun ve 18.yy sonlarında çan kulesi ilave edilir. Restore edilen yapı, 2007’de anıt müze olarak hizmete girer.
Van ili Gevaş ilçesine, 1335 yılında Melik İzzeddin tarafından kızı Halime Hatun adına inşa ettirilen Halime Hatun Kümbeti, iki katlıdır ve cenazeliği kare planlıdır. Kare kaide üzerine on iki köşeli gövdeye sahip olan kümbet, piramidal bir külahla örtülüdür. Restore edilen kümbet görülmeye değerdir.
Van ili Gürpınar ilçesinde bulunan kale, dik bir kaya kütlesi üzerine kuruludur. Urartular zamanında inşa edildiği tahmin edilen kalenin günümüzdeki yapısı, Osmanlı devletine bağlı Mahmudi Beyleri’nin yaptırdığı halidir. Kale, iç ve dış kaleden oluşur. Kale kitabesine göre, yapı Mahmudi Süleyman Bey tarafından 1643 tarihinde yaptırılır. Günümüzde surların bir kısmı yıkılmıştır. Kale, 18.yy ortalarında terkedilmiş ve içerisinde bulunan yapılarıyla günümüze gelmiştir.
Van ili Muradiye ilçesinde yer alan Bendi Mahi Köprüsü, Bendimahi çayı üzerinde konumlanır. İki kemerli köprünün yapım tarihi hakkında net bir bilgi bulunmamaktadır.
Eski Van şehrinin güneyinde konumlanan külliye, camii, hamam, han, medrese, imaret, türbe ve misafirhaneden bir araya gelir. Yapı, Hüsrev Paşa tarafından 1567 yılında Mimar Sinan’a inşa ettirilir. Kare planlı camii tek minarelidir.
Eski Van şehri Tebrizkapı mahallesinde konumlanan Kızıl Minare Camii’nin kim tarafından ve ne zaman inşa edildiği bilinmemektedir. Camii minaresinin Selçuklu dönemine ait olduğu, cami binasının ise Osmanlı döneminde yaptırıldığı ifade edilir.
Van il merkezinde bulunan Van Kalesi, MÖ 840-825 tarihlerinde Urartu kralı I. Sarduri tarafından yaptırılır. Kale, tarihte Tuşpa adıyla Urartuların başkentliğini yapar. Üç bölüme sahip olan kale, Osmanlı döneminde askeri amaçlı olarak kullanılır. Kale, 1915 yılından sonra tahrip olmuş haliyle günümüze ulaşmıştır.
Van ili Tuşba ilçesinde konumlanan Amik Kalesi’nin Urartular döneminde inşa edildiği ve zaman içerisinde farklı uygarlıklara ev sahipliği yaptığı bilinir. Bir kısmı yıkık durumda olan kalenin kalıntıları günümüzde görülebilir.
Van ili Gevaş ilçesinde yer alan Tarihi Selçuklu Türkleri Mezarlığı’nda, Gevaş’ın 639 yılında fethedilmesinden dolayı çoğu şehidin yer aldığı belirtilir. Belli statüdeki kişiler için yapılan koç başlı mezar taşları ile bazı mezar taşlarında görünen ejder figürü dikkat çekicidir. Mezar taşlarında kitabeler bulunur; kitabelerde övgü ve sızlanma içerikleri dikkat çeker. Aynı zamanda vefat edenin kimliği, öldüğü tarih ve mesleği gibi birçok detaya da yer verilmiştir.
Van ili Erciş ilçesi Çelebibağı bucağının yakınında konumlanan ve Ortaçağ’dan günümüze kalan bir mezarlık olan Çelebibağı Mezarlığı 1990 yılında korunması gereken kültür varlığı olarak tescil edilir. Tarih öncesi döneme ait bir höyük olan tepenin ortasında Selçuklu mezarları bulunur. Mezar anıtlarının duvarları kesme taş örgülü duvar tekniğinde yapılmıştır. Yapıların 10-11.yy’dan günümüze ulaştığı belirtilir.
Van ili Başkale ilçesinde bulunan Pizan Hüsrev Paşa Medresesi, Örenkale köyünde bulunur. 1653 yılında Hüsrev Paşa tarafından inşa ettirilen medrese, dikdörtgen planlı ve iki katlıdır. Medreseye sonradan eklenen sol kanatı Hüsrev Paşa’nın oğlu Süleyman Paşa tarafından yaptırılmıştır.
Van ili Başkale ilçesi Yanal köyünde yer alan Yanal Kilisesi, Saint Ejmiacin adına inşa ettirilir. Mimari özellikleri kilisenin 7-9. yy’da inşa edildiğine işaret eder. Soradir ismiyle de bilinen kilise, merkezi kubbelidir ve dört yapraklı yonca planına sahiptir.
Van ili Başkale ilçesi Albayrak köyünde konumlanan Aziz Bartholomeus Manastırı’nın mimari özelliklerine dayanılarak 13-14. yy’da yapıldığı tahmin edilir. 1647-1655, 1760 ve 1877 yıllarında onarım gören manastır, 17-19. yy’da gördüğü restorasyonlar ile günümüze ulaşan son halini alır. Manastırda kilise ile jamatun (giriş holü) yer alır. Jamatun, kare planlıdır ve karşılıklı dört kemer üzerine oturan çapraz tonozlarla örtülüdür. Günümüzde tonozlar yıkılmıştır; ancak kemerler ayaktadır. Haç planlı ve merkezi kubbeli kilisenin ise kubbe ve haç kolu örtüleri yıkılmıştır.
Van ili Çatak ilçesinin ortasından geçen çay üzerinde konumlanan köprüde kitabeler yer alır. Kitabeler henüz çözümlenebilmiş değildir. Kitabelerin yazım tarihi ve kim tarafından yazıldığı hakkında da net bir bilgi bulunmamaktadır. Köprünün mimari özelliklerine dayanılarak, 17-18.yy’da yapıldığı tahmin edilmektedir.
Van ili Çatak ilçesinde yer alan Zeril Köprüsü’nün mimari özelliklerine dayanılarak 17-18.yy’da yapıldığı tahmin edilmektedir. Tek gözlü köprü, sivri kemerlidir. 1998 yılında onarım gören köprü, kullanılabilir durumdadır.
Van ili Çatak ilçesinde yer alan Hişet Aziz Etienne Kilisesi, Çatak çayının güneyinde bulunan bir tepe üzerinde konumlanır. Kilise, halk arasında Hişet Kilisesi olarak bilinir. Kilisenin mimari özelliklerine dayanılarak 17.yy sonlarından kalma olduğu tahmin edilmektedir.
Van ili Çatak ilçesinde yer alan köprünün Osmanlı döneminde 16.yy’da yapıldığı tahmin edilmektedir. Köprü, tarihte Musul’a kadar inen bir kervan yolu üzerinde konumlanır. Sivri kemerli göze sahip olan köprü, 1998 yılında onarılmıştır.
Van ili Erciş ilçesinde Deliçay deresinin Van Gölü’ne döküldüğü noktada bulunan kale, Urartular’dan kalmadır. Kalıntıları büyük ölçüde tahrip olmuştur.
Van ili Erciş ilçesinde yer alan Kadem Paşa Hatun Kümbeti, 1458 yılında yaptırılır. Karakoyunlu Cihan Şah zamanında inşa ettirilen kümbet, Büyük Emir Rüstem Bey tarafından Emir Yar Ali, Şah Mustafa, Şah Sevik, Şah Ali ve anneleri Kadem Paşa Hatun adına yaptırılır. Günümüze sağlam bir şekilde ulaşan kümbet, iki katlı ve piramidal külahlıdır.
Van ili Erciş ilçesinde Van Gölü’nde bir ada şeklinde yer alan Erciş Kalesi, Evliya Çelebi Seyahatnamesi’ne göre 1127 yılında Selçuklu Sultanı I. Kılıç Arslan tarafından inşa ettirilir. Seyahatnamede kalenin Karakoyunlu hükümdarı Kara Yusuf tarafından onarıldığı ve Timur tarafından harap edildiği yer alır. Tarihte, kale içerisinde Kara Yusuf Camii’nin yer aldığı tahmin edilir. Günümüzde harap olan kalenin sur duvarı kalıntıları, Van Gölü suları alçaldığında görülebilir.
Van ili Gevaş ilçesi Göründü köyüne yaklaşık olarak 5 km uzaklıkta konumlanan Gevaş Göründü (Aziz Astuacacın) Kırmızı Kilise, Osmanlı döneminde 13.yy’ın ikinci yarısında inşa edilir. Manastır yapılı kilise, keşişi odaları, şapel ve hizmet binalarına sahiptir.
Van ili Gevaş ilçesinde bulunan ve mimari özelliklerine göre hem Selçuklu hem de Osmanlı dönemlerinde kullanıldığı anlaşılan Hişet Kalesi, günümüzde harap durumdadır. Kalenin güneyinde yer alan künkler, geçmişte kaleye su sağlaması amacıyla kullanılmıştır.
Van ili Gevaş ilçesi Altınsaç köyü yakınlarında yer alan St. Thomas Manastırı’nın yapım tarihi net olarak bilinmemekle beraber, Başrahip Kirakos tarafından 1581 yılında inşa ettirildiği ifade edilir. Van Gölü’ne bakan kilise, görülmeye değer Van rotaları arasında bulunuyor.
Van ili Gevaş ilçesi Hişet mahallesinde yer alan camii üzerinde kitabe bulunmamaktadır. Ancak caminin Van ve Hakkari Hakimi İzzeddin Şir tarafından 1387-1410 yılları arasında yaptırıldığı tahmin edilmektedir.
Kare planlı camii, kuzey yönüne sonrasında eklenen medrese ile külliye halini almıştır. Batı yönünde yer alan minare ise, günümüzde camiye eklenmiştir.
Van ili Gürpınar ilçesi Çavuştepe köyünde yer alan Çavuştepe Kalesi, Urartu Kralı II. Sarduri tarafından MÖ 764-734 yıllarında inşa ettirilir. Kale, aşağı ve yukarı kalelerden oluşur. Aşağı kale, surları, ahırları, deposu, Urartu Tanrısı İrmuşini’ye ait tapınağı, saray binaları, sarnıç ve mahzenden bir araya gelir. Yukarı kale, aşağı kaleden 30 m yüksekte konumlanır ve içerisinde bir açık hava tapınağı ile Urartu Baş Tanrısı Haldi’ye ait tapınak bulunur.
Evliya Bey Medresesi, Van ili Gürpınar ilçesi Güzelsu mahallesinde yer alan Gevirhan mezarlığının doğusunda konumlanır. Medrese, Mahmudi Evliya Bey tarafından 17. yy’ın üçüncü çeyreğinde inşa ettirilmiştir.
Van ili Gürpınar ilçesi Güzelsu mahallesinden geçen Hoşap çayı üzerinde yer alan köprü, 1671 yılında Mahmudi beylerinden Zeynel Bey’in oğlu Evliya Bey tarafından inşa ettirilir. Üç gözlü köprü üzerinde Arapça, Farsça ve Osmanlıca metinler bulunur. Farklı renkte kesme taşlardan inşa edilen köprü dikkat çekicidir.
Van il Muradiye ilçesinde yer alan köprünün 19.yy’da inşa edildiği tahmin edilir. Yaklaşık olarak 15,5 m uzunluğunda ve 3 m genişliğe sahip olan köprü, Bendimahi Çayı’nın üzerinde yer alır. Rivayete göre, köprünün dar olması ve bir düğün alayının köprüden kanyona düşüp hayatını kaybetmesinden ötürü, halk köprüye Şeytan Köprüsü adını vermiştir. Köprü üzerinden kusursuz bir doğa manzarası gözlemlenebilmesi nedeniyle köprüye yerli ve yabancı turistlerin ilgisi büyüktür.
Van il Bahçesaray ilçesine yaklaşık olarak 5 km uzaklıkta bulunan Kızıl Köprü, Müküs Çayı üzerinde bulunur. Adını kemerinde yer alan kırmızı tuğlalardan alan köprünün kim tarafından ve ne zaman yapıldığı hakkında net bir bilgi mevcut değildir. Mimari özellikleri çerçevesinde, köprünün 16-17.yy’da inşa edildiği tahmin edilir. Bugün köprü, yalnızca yayalar tarafından kullanılabilir.
Van ili merkezinde yer alan Yedi Kilise, Warak Wank Manastırı olarak adlandırılır. Manastır, iki grup halindeki beş kilise, bir jamatun, bir çan kulesi ve bir kütüphanenin bir araya gelmesiyle oluşur. Yapıların ilk grubu iki kiliseden meydana gelir; 8.yy’da inşa edilen St. Sophia Kilisesi ve bugün yıkık olan St. John Kilisesi. İkinci grup yapıların çekirdeğini ise 1003-1021 tarihlerinde inşa edilen Kutsal Meryem Ana Kilisesi oluşturur. Kilisenin kubbesi yıkık durumdadır.
Van ili İpekyolu ilçesinde yer alan İkiz Kümbetler, sekiz sütunla yapılmıştır. Kümbetler 1789’da hayatını kaybeden Van Beylerbeyi Teymur Paşa ve 1796’da hayatını kaybeden kardeşi Ahmet Paşa’ya aittir. Kümbetlerde sanduka mevcut değildir.
Mimari özelliklerine dayanılarak 18-19.yy’da inşa edildiği tahmin edilen Abbasağa Camii, Eski Van şehrinin kuzeybatısında yer alır. Dikdörtgen planlı olan ve kesme taştan inşa edilen caminin üst örtüsü yıkılmıştır.
Horhor Camii, Eski Van şehrinin batısında konumlanır. Caminin 18.yy’ın son çeyreğinde yapıldığı tahmin edilir. 1912-1914 yıllarında medrese olarak kullanılan yapı, 1915 yılında Van’ın Ruslar tarafından işgali sırasında yıkılır. Camii, restore edilerek 2013 yılında yeniden ibadete açılır.
Eski Van şehrinde bulunan Ulu Camii’nin mimari özelliklerine göre Selçuklu döneminde inşa edildiği tahmin edilir. Bu dönemde Ahlatşahlar’ın Van Gölü çevresinde hakimiyet kurmuş olması nedeniyle, caminin 1100-1185 tarihleri arasında Ahlatşahlar krallarından I.Sökmen ya da II. Sökmen tarafından yapılmış olabileceği ifade edilir. Caminin günümüzde temel seviyesinde bulunan duvarları ve minaresi görülebilir.
Van ili Gürpınar ilçesinde yer alan Evliya Bey Köprüsü, 1671 yılında Mahmudi beylerinden Evliya Bey tarafından inşa ettirilir. Üç gözlü köprünün ortada yer alan gözünün her iki yanında Türkçe, Arapça ve Farsça yazılar bulunur. Kesme taştan inşa edilmiş olan köprü yaklaşık olarak 37,65 m uzunluğa ve 5,85 m genişliğe sahiptir. Köprü, 2004 yılında restore edilmiştir.
Van ili Tuşba ilçesinde yer alan Aşağı Anzaf Kalesi, MÖ 830-810 yıllarında Urartu Kralı İmurşini tarafından inşa ettirilir. Askeri amaçla inşa edilen kale, savunma ve stratejik açıdan büyük öneme sahiptir. Kale, Urartular zamanında yerleşim görmüşken, Orta Çağ’da ise yıkıma uğramıştır. Dikdörtgen planlı kalenin güneybatı köşesi ile giriş kısmının bir bölümü karayolu yapımı sebebiyle harap olmuştur.
Van ili Tuşba ilçesinde bulunan, Urartu Kralı Minua tarafından inşa ettirilen Yukarı Anzaf Kalesi, geniş bir alana yayılır. Kaleyi çevreleyen surlar burçlar, yapıyı erozyona karşı destekler. Yapılan araştırmalarda kale surlarının MÖ 7. yy’da yaşanan depremde zarar gördüğü ortaya çıkmıştır. İç kalenin güneyinde Haldi Tapınağı bulunur ve tapınağa bir geçit içerisinden ulaşım sağlanır. Kalenin kuzey yönünde ise atölye ile depolar yer alır.
Van ili Tuşba ilçesinde yer alan Ayanis Kalesi, MÖ 655-651 yıllarında Urartu Kralı II. Rusa döneminde inşa edilmiştir. Van Gölü seviyesinden yaklaşık olarak 225 m yükseklikte olan Ayanis Kalesi, Urartu Krallığı’nın yıkılması ile kendi haline terkedilmiştir. Süslemeleri ile dikkat çeken kalede, uzun yıllardır kazı çalışmaları devam etmektedir.
Van ili İpekyolu ilçesinde yer alan Van Kalesi’nin kuzeydoğu yönünde konumlanan Galip Paşa Kümbeti’nin inşa tarihinin 19.yy olduğu tahmin edilir. Galip Paşa adına inşa edilen kümbet, sekizgen gövdeli, piramidal külahlı ve tek katlı olarak inşa edilmiştir. İçi silindirik yapılı olan kümbet kesme taştan yapılmıştır. Kümbet, 1982 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından onarılmıştır.
Van ili Başkale ilçesinde yer alan Deveboynu Manastırı, Deveboynu Yarımadası’nın ucunda konumlanır. Manastırın ne zaman ve kim tarafından yapıldığına dair herhangi bir yazıt veya belge bulunmamaktadır. Mimari özelliklerinden dolayı manastırın 10.yy’da inşa edildiği tahmin edilir. Kilise, jamatun, şapel ve mezarlıktan oluşan manastır, 19.yy’ın sonlarında kendi haline bırakılmıştır. 1447 ve 1579 yıllarında manastırın onarım gördüğü ifade edilir.
Van ili Gürpınar ilçesinde yer alan Hamurkesen Kalesi, Zernek Emiri İbrahim Beyin oğlu Beşaret Bey tarafından inşa ettirilmiştir. Kale, yüksek bir tepede konumlanır. Bulunduğu tepenin kayalık olmasından ötürü kalenin güney ile batı yönlerine sur inşa edilememiştir. Kalenin batısına kule ile harem, doğusuna köşk, kuzeyine ise hamam yapılandırılmıştır.
Van ili Çaldıran ilçesi Kübik köyünde bulunan Çaldıran Kübik Kümbetler, eski bir mezarlıkta yer alır. Kitabeleri olmaması sebebiyle kim tarafından ve ne zaman yaptırıldıkları net olarak bilinmeyen kümbetlerin, mimari özelliklerine dayanılarak 17.yy ortalarında inşa edildikleri tahmin edilir. Tek katlı olan iki kümbetin biri sekizgen yapılıyken diğeri dokuzgen gövdeye sahiptir. Kümbetler harap durumdadır.
Van ili Özalp ilçesi Kalecik köyünde yer alan gizemli dikilitaşlar, köy yakınlarından düz bir alana yan yana dizilmişlerdir. Kareye yakın bir şekle sahip olan taşların ne zamandan beri orada oldukları tespit edilememiştir. Matematiksel bir hesaplama ile yerleştirilen taşların takvim sistemi ya da uzayı gözlemleme çalışmaları ile bağlantılı olabileceği üzerinde durulur. Dikilitaşların yakınında taş halkalar da görülür. 13,18 ve 30 m çapındaki halkaların henüz sırrı keşfedilememiştir. Bölgede Urartu mezar odaları da yer alır.
Van ili Tuşba ilçesi yakınında konumlanan Altıntepe’de yapılan kazılarda Urartu mezarları tespit edilir. Yaşamın diğer dünyada da devam edeceğine inanmalarından ötürü oda ya da ev biçiminde yapılan mezarlarda özel eşyalar bulunmuştur. Mezar içlerinde hayvan kemiği ve çanak-çömlek buluntuları da yiyeceğin de mezara koyulduğunu ortaya çıkarmıştır.
Van ili İpekyolu ilçesinde yer alan Toprakkale, Van Kalesi’ne oldukça yakındır. Van Kalesi, Asurlular tarafından kuşatılınca güvenli olmadığı izlenimi yaratır. Bunun üzerine Urartu Kralı II. Rusa daha güvenli olması amacıyla Toprakkale’yi inşa ettirir. Kale’de baş Tanrı Haldi’ye adanmış bir tapınağın temeli, saray, depo binası ile sarnıç kalıntıları yer alır. Saray ile tapınağın mozaikleri Van Müzesi ile Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nde sergilenir.
Van ili Edremit ilçesi Elmalık köyünde konumlanan Aşağı Zivistan Kalesi, Yukarı Zivistan Kalesi’ne oranla daha ufak bir yapıya sahiptir. Bir Urartular yapısı olan kalenin günümüze doğu duvarına ait temel taşları ulaşmıştır. Kale, en eski Urartu çivi yazılı kaya nişlerinden biri olan Hazine Piri Kaya Nişi’ne ev sahipliği yapar.
Van ili Edremit ilçesi Elmalık köyünde bulunan Yukarı Zivistan Kalesi, Urartular döneminden günümüze taşınmıştır. Köyün güneydoğu yönünde konumlanan kale, dikkat çeken tarihi kalıntılardandır.
Van ili Saray ilçesinde yer alan Yeşilalıç Kalesi Açık Hava Tapınağı, Urartu döneminden günümüze ulaşmıştır. Tapınak tarihsel olarak büyük bir öneme sahiptir. Tapınakta yaklaşık olarak 5 m yüksekliğe sahip olan ve üzerinde Urartulara ait yazıların yer aldığı kaya kapısı bulunur. Urartular döneminde inşa edilen Yeşilalıç Kalesi’nin çevresinde yer alan sarnıçlar ile yakınındaki bir mağaranın duvarında bulunan kaya resimleri de ilgi çekicidir.
Van ili Saray ilçesinde yer alan Zambok Kanalı, Mö 7.yy’a tarihlenir. İki Urartu kalesi olan Yukarı Yeşilalıç ile Aşağı Yeşilalıç Kalesi’ni birbirinden ayıran kanal, Köyüstü Göleti’ne kadar toprağın altından geçer. Kanalın Urartu su mühendisliğinin başarılı bir çalışması olduğu vurgulanır.
Van ili Tuşba ilçesinde bulunan Meher Kapı, MÖ 820–810 tarihlerinde, Urartu krallarından İşpuini ve Menua döneminde Tanrı Haldi adına inşa ettirilmiştir. Tanrı Haldi’nin bu kapıdan çıkacağına inanılır. Hz. Ali’nin at ve ganimetlerinin kapının ardında olduğu ve yılda bir gün kapının açıldığı da bir inanıştır. Kutsal olduğu kabul edilen kapıda çivi yazısı bulunur. Yazıtta Urartu Krallığı’nın inandığı tüm Tanrılardan bahsedilmiştir.
Van ili Bahçesaray ilçesinde yer alan Kırmızı Köprü, Müküs Çayı üzerinde bulunur. Tek gözlü köprü, sivri kemerlidir. Her iki ucunda da birer odanın bulunduğu köprü, günümüzde sağlam durumdadır.
Van ili Başkale ilçesi Pizan köyü yakınlarında konumlanan Pizan Kalesi, yüksek bir tepeye inşa edilmiştir. Mimari özelliklerinden dolayı kalenin 17.yy’da inşa edilmiş olabileceği tahmin edilir. Duvarları kesme ve moloz taştan yapılan kale surlar, burçlar, saray, depo, cami ve mahzenden meydana gelir. Kale caminin 1653 yılında inşa edildiği ifade edilir.
Van ili Çatak ilçesi Uzuntekne köyünde konumlanan Arıhan Mezarı, kayalık bir tepenin kuzey eteklerinde bulunur. Mezar odasının çevresi dikdörtgen planlı bir taş sırasıyla çevrelenmiştir. Mezar odası ise kabaca işlenmiş olan sal taşlarıyla örtülmüştür. Tahrip olmuş olan mezara kuzey uçtaki kapak taşı kaldırılarak girildiği anlaşılır. Mezarın 2 m’den yüksek olduğu tahmin edilir.
Van ili Gürpınar ilçesi Yedi Salkım köyünde yer alan Çobanik Kalesi, Başet Dağı’nın doğu eteklerinde Yedisalkım köyünün kuzeybatısındaki bir tepe üzerinde konumlanır. Tepenin kuzey kesimi dışında kalan kenarları sarp olduğundan buraya savunma amaçlı olarak bir duvar inşa edildiği anlaşılır; ancak duvar tahrip olmuştur. Kalenin Erken Demir Çağı’nda inşa edilmiş olabileceği ifade edilir.
Van ili Gürpınar ilçesi Almak köyünde yer alan Bohanis Kalesi, Başet Dağı’nın eteklerinde Salta Tepesi’nin üzerinde bulunur. Kalenin kalıntıları tepenin kuzeydoğu yönünde görülür. Sur kalıntılarının yanı sıra mezarlık alanı da bölgededir. Mezarlık bölgede yapılan yol çalışması sırasında keşfedilmiştir. Yuvarlak planlı kuyu tipine sahip olan mezarda herhangi bir kazı çalışması yapılmamıştır.
Van ili Edremit ilçesi Dilkaya köyü sınırlarında yer alan höyükte 1984-1991 yıllarında kazı çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Altan Çilingiroğlu’nun yürüttüğü kazılarda höyüğün üçüncü evresinde Erken Demir Çağı’na tarihlenen seramik parçaları bulunur. Buluntular Erken Demir Çağı’nda bölgede basit bir köy yerleşmesi olduğuna işaret eder. Kazılarda höyük çevresinde yer alan mezarlık alanı da incelenir ve Erken-Orta Demir Çağı’na tarihlendiği belirlenir. Mezarlık alanında toprak mezarlar, oda mezarları, taş sandık mezarlar ile urne mezarları yer alır.
Van ili İpekyolu ilçesi Karagündüz köyünde yer alan höyükte, Erçek Gölü’nün yükselmesi sebebiyle Van Müze Müdürlüğü tarafından kurtarma kazılar yapılır. 1995’e kadar yapılan kazılar neticesinde höyüğün beşinci yapı evresi Erken Demir Çağı’na tarihlenir. Yerleşimin mezarlığı ise Memedik çayı vadisinin kenarında bulunur. Mezarlık alanı tarım yapılan bir arazidir. Burada yapılan kazılarda sekiz oda mezar ile bir çocuk mezarı belirlenir.
Van ili Gürpınar ilçesinde Erek Dağı yamaçlarında Taşkonak ile Yolasan köyleri arasında bir sırta yer alan kale, 35x70 m büyüklüğünde bir alana kuruludur. Kalenin bugüne kalan duvarları düzeltilmiş taşlarla inşa edilmiştir. Yapının güney ve güneydoğusunda yerleşim kalıntıları görülmüştür. Kalenin mimari özelliklerinden dolayı Erken Demir Çağı’na tarihlendiği düşünülür. Ancak yerleşmede Orta Tunç Çağı’na ait renkli seramik parçaları bulunmuştur.
Van ili İpekyolu ilçesinde bulunan Yoncatepe Kalesi, Bakraçlı köyünün güneyindeki bir tepe üzerinde yer alır. 1997 yılında yapılan kazılarda saray niteliğinde bir yapı, mezarlık ve yamaç yerleşmesi tespit edilir. Dikdörtgen planlı olan yapının duvarları yaklaşık olarak 3 m yüksekiğe sahiptir. En az iki katlı olarak inşa edildiği düşünülen yapı küçük oda ve salonlardan meydana gelir. Kalenin kuzeyinde konumlanan yamaç yerleşmesine ait kalıntılar doğu batı yönünde uzanan ve birbirine kapılarla bağlı olan birkaç odanın varlığını gösterir. Yerleşmenin batısında ise oda mezar, taş sandık ve toprak mezar tipine ait mezarların yer aldığı mezarlık alanı bulunur.
Van ili İpekyolu ilçesinin yaklaşık olarak 20 km uzaklığında konumlanan Adır Höyüğü ve Kalesi, Yaylıyaka köyünün arkasındaki tepede konumlanır. Bölgede tarih öncesi bir yerleşme olduğu ve bu yerleşmenin Urartu dönemine tarihlendiği ifade edilir. Höyüğün üzerinde bir Urartu Kalesi olduğu ve kalenin taş bloklardan yapılmış sur kalıntılarının görüldüğü belirtilir. Höyüğün güney ve batı yönünde defineci çukurları ve çukurlarda taş temelleriyle büyük bir yerleşme yeri daha görülür.
Van ili İpekyolu ilçesi Kalecik köyü çevresinde farklı tarihi buluntular yer alır. Köy içerisinde bulunan Kalecik Kalesi’nin Urartu Kralı İspuini döneminde inşa edildiği tahmin edilir. Kalede gerçekleştirilen kazılarda, derin olan kültür tabakalarında, daha önceki dönemlere ait seramik parçaları bulunur. Kalecik köyüne yaklaşık olarak 500 m uzaklıkta bir oda mezarlığı da belirlenir. Köyün doğusunda, Şahbağı ile Sığır Tepesi arasında ise dikilitaşlar görülür. Düzenli sıralar halinde dikilmiş olan taşlar şehitlik, uzay gözlemi ya da takvim sistemi ile ilgili olabileceği izlenimi verir. Dikilitaş alanının batısında ise yuvarlak formunda üç taş yığını bulunur. Bu taşlar tahrip edilmiştir.
Van ili İpekyolu ilçesi Kalecik köyünde yer alan Urartu Mezarlığı, dikilitaşların yer aldığı alanın 150 m batısında konumlanır. Mezarlıkta gerçekleştirilen kazılarda 18 kaya mezarı belirlenir. Mezar odalarının girişleri kalınlığı 1 metreyi bulan konglomera tabakasına açılan deliklerden yapılır. Definecilerin tahrip ettiği odalarda çok sayıda Urartu dönemine ait seramik parçası ve arkeolojik buluntular ele geçer.
Eski Van’da yer alan Miri Ambarı’nın 18.yy’ın başında inşa edilmiş olabileceği tahmin edilir. Dikdörtgen planlı yapı, moloz taştan inşa edilmiştir. Üç bölümlü ambarın ön cephesinde bulunan sivri kemerli açıklığın üzerindeki tek yönlü bir merdivenle çatıya çıkılır.
Eski Van’ın kuzeyinde kayalıkların orta bölümünde, kayalıklarla iç içe olarak inşa edilen sarnıçta yazıt için yer mevcuttur ancak yazıt yer almamaktadır. Bu sebeple yapının ne zaman ve kim tarafından yapıldığı bilinmemektedir. Urartu dönemine ait olduğu düşünülen sarnıcın ilerleyen yıllarda ilaveler gördüğü düşünülür. Sarnıcın kesme taş ve kerpiç duvarları ile rampa ve tonozlu galerilerinin Osmanlı döneminde yapıldığı belirtilir.
Muradiye ovasının güneyindeki sırtların üzerinde yer alan kalenin yaklaşık olarak 8 m yüksekliğe sahip surları bulunur. Doğu yönünde bulunan dört adet burç 6 m aralıkla yerleştirilmiştir. Burçlu duvarın güneyinde başka bir duvar daha yer alır ve bunun da üzerinde burçlar bulunur. Kale girişinin burada olduğu anlaşılır. Kalenin güneybatı yönünde büyük bir yapının temelleri görülür. Taş bloklarla inşa edilmiş olan bu yapı uzun ve dikdörtgen planlıdır. Kalede yarım bırakılmış taş blokların olması kalenin tamamlanmadığına işaret eder. Yapı mimari özelliklerinden ötürü Urartu dönemine tarihlenir. Kalenin batı ve güneybatı yönünde bulunan oda mezarlarının da Urartular döneminden kalmış olabileceği düşünülür.
Bahçesaray ilçesinde Müküs çayı üzerinde Hizan yolu çıkışında bulunan tarihi köprünün 18.yy sonu veya 19.yy’ın başında inşa edildiği tahmin edilir. 1960 yılına kadar kullanılmış olan köprü, bugün bitişiğine inşa edilmiş olan köprü nedeniyle atıl durumdadır. Tek kemerli köprü, günümüzde sağlamdır.
Başkale ilçesi Yüksekova yolunda Zab suyu üzerinde kurulu olan köprünün Abbasi komutanlarından Ablak emiri Hüsrev Paşa tarafından 1655 yılında onartıldığı ifade edilir. Köprünün kitabesi yerinden düşmüştür ve Pizan köyünde Pizan müderrislerinden Mehmet Bey tarafından koruma altına alınmıştır.
Erciş ilçesi Akçayuva mahallesinde yer alan kümbetin üzerinde herhangi bir kitabe yer almaması sebebiyle ne zaman inşa edildiği konusunda net bir bilgi yoktur. Çevre kümbetlere mimari olarak benzerlikler sebebiyle, kümbetin Karakoyunlular döneminde inşa edilmiş olabileceği düşünülür. Kümbet günümüzde sağlam durumdadır.
Urartular döneminde Erciş ilçesi ve çevresinde sulama kanalları ve göletler yapılmıştır. Arazilerin sulanması amacıyla yapılan bu kanallardan bazıları günümüzde halen Erciş ilçesinde kullanılmaktadır. Urartular zamanında sulamaya verilen öneme Münevvir Barajı, Issıdere Barajı, Çirişgöl Barajı, Meydan Boğazı Barajı, Kızılören Göleti, Issıdere Kanalı, Haydarbey Arkı, Akyol Arkı, Payköy Kanalı gibi birçok kanal ve gölet işaret eder.
Van ili Erciş ilçesi Çelebibağı mahallesi yakınında yer alan kaya mezarlarının Urartular döneminden günümüze kaldığı ifade edilir. Mezarlar kayaların oyulmasıyla yapılmıştır. Yedi adet mezar günümüzde görülebilmektedir.
Van ili Erciş ilçesi Yukarı Işık mahallesinde yer alan Zernaki Tepe’de yaklaşık olarak 270 hektar alana yayılan ızgara planlı kent görünümü hâkim. Doğu Anadolu’da modern toplu konutun ilk örneği olduğu tahmin edilen tarihi kent kalıntısında sokak, cadde ve yerleşimlerin oluşturduğu kare planlı yapıların büyüklükleri eşdeğer. Yaklaşık olarak tarihte 70 bin kişinin yaşamış olabileceği düşünülen alanın ilk olarak Urartular zamanında yapıldığı kabul edilmiştir. Ancak bazı görüşler Pers ve Helenistik dönemden kalmış olabileceği bilgisini de verir. Yapılacak olan yüzey araştırmalarından sonra bölgenin tarihinin netleşmesi beklenmektedir.
Van ili Erciş ilçesi Tekevler mahallesinde yer alan Beyler Mezarlığı, Kadem Paşa Hatun Kümbeti'nin güneyinde konumlanır. Yapılarından dolayı Karakoyunlu döneminden kaldığı düşünülen mezarlıkta, sandukalı mezar taşları ve taşlarda kandil sembolleri görülür.
Erciş ilçesi Tekler mahallesinde yer alan Tekler Mezarlğı’nın güney kısmında yer alan mezarların çoğu şahideli ve sanduka şeklindedir. Şahidelerde bitkisel ve geometrik motifler ile ayetler yer alır. Mezarlar Selçuklu mezar yapılarını andırır.
Gürpınar ilçesinde yer alan Süleyman Bey Kümbeti, Hoşap Kalesi’ni inşa ettiren Süleyman Bey adına 17.yy ortalarında inşa ettirilmiştir. Tek katlı ve sekiz köşeli olarak inşa edilen kümbetin külahının tamamı yıkık durumdadır.
Van ili Gürpınar ilçesi Güzelsu bucak merkezinde yer alan hanın Mahmudi Beyleri tarafından 16-17.yy’da inşa edildiği ifade edilir. Günümüzde büyük bölümü toprak altında olan han, kuzey ve güney yönünde dört bölümden meydana gelir. Han bugün özel mülkiyet altındadır.
Van ili Gürpınar ilçesi Güzelsu bucak merkezinde bulunan mezarlık içerisinde yer alan medrese, kitabesine göre Hasan Bey tarafından 1563 yılında inşa ettirilmiştir. Türbe ise 1585 yılından sonra Hasan Bey’in oğlu Şir Bey tarafından yaptırılmıştır. Medresenin avlusunun doğusunda beş ve batısında dört oda ile güneyinde mescit bulunur. Güneybatı köşesinde ise türbe yer alır.
Gürpınar ilçesinde yer alan Zernek Kalesi, yüksek bir tepede konumlanır. Kalenin, İbrahim oğlu Beşaret Bey tarafından inşa ettirildiği ve 17.yy’dan günümüze ulaştığı ifade edilir. Surlar içerisinde köşk, harem, mutfak ile hamamın yer aldığı görülür.
Muradiye ilçesi Babacan köyü içerisinde okul binasının bahçesinde mezarlık alanı yer alır. Bahçeye sonradan inşa edilen duvarda mezar taşları ile sanduka kapaklarının kullanıldığı görülür. Köyde yer alan bazı evlerin bahçelerinde ise koyun heykeli biçimli mezar taşları bulunur.
Muradiye ilçesi Çiçekli köyünün kuzeyinde yüksek bir tepe üzerinde sur sistemi ve içerisinde yapılar görülür. Yaklaşık olarak 2 m’lik giriş yeri mevcuttur. Tepenin aşağısında yer alan düzlüğün batı yönünde ise harabe haline gelmiş eski yapı kalıntıları görülür. Kalıntılar henüz incelenmemiştir.
Muradiye ilçesinin merkezinde yer alan yüksek bir tepede bulunan Muradiye Kalesi’nin Urartular zamanında inşa edildiği ve Şah İsmail tarafından 1510 yılında yeniden düzenlendiği belirtilir. İç kalenin az bir bölümü günümüzde ayaktadır. Kalede Mecnun Baba’nın kız kardeşi Zübeyde, Hacı Nacar Baba, Abdurrahman Baba ve Geylani Baba’ya ait mezar ile türbeler bulunur. Mecnun Baba Türbesi ile kalenin dışındadır.
Van ili Özalp ilçesi Aşağı Tulgalı köyü Gele Tepesinde yer alan kümbet, Hüseyin Bey Kümbeti olarak da adlandırılır. Piramidal külahlı kümbet günümüzde sağlam durumdadır. İnşa kitabesine sahip olmayan kümbetin giriş kapısının sağında yer alan taş üzerine H. 1308 yılı kazınmıştır. Köy halkı, Hüseyin Bey adlı birinin buraya gömüldüğü bilgisini verir. Kümbette herhangi bir süsleme olmaması yapının Osmanlı döneminde, 18-19.yy’da inşa edilmiş olabileceğine işaret eder.
Van ili İpekyolu ilçesinde bulunan Eski Van Kaya Çelebi Camii, Van Kalesi’nin Yeni Kapısı ile Orta Kapısına yakın konumdadır. Camii vakfiyesine göre 1660 yılında Kaya Çelebi Zade Koçi Bey tarafından caminin inşasına başlanmış, 1663 yılında inşa Cem Dedemoğlu Mehmet Bey tarafından tamamlanmıştır. 1918’den sonra terkedilen camii, 1993 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından onarılarak ibadete açılmıştır.
Van Kedisi Evi, bir diğer adıyla Yüzüncü Yıl Üniversitesi Van Kedisi Araştırma Merkezi, Van ili Tuşba ilçesinde yer alır. Van kedilerinin neslinin azalmaması ve kedileri koruma amacıyla açılan araştırma merkezinde orijinal Van kedileri bulunur. Cana yakın Van kedilerini yakından görmek, beslemek, taramak ve sevmek isteyenler tarafından ev ziyaret edilir. Haftanın her günü Van Kedisi Evi ziyarete açıktır.
Van ili Gevaş ilçesi Altınsaç köyünde yer alan Altınsaç Kilisesi’nin mimari özelliklerinden ötürü 13.yy’dan önce bir tarihte inşa edildiği düşünülür. Kilise 1671 yılında onarılmış ve yapıya jamatun eklenmiştir. Tarihte burada bulunan manastıra ait tüm yapılar yıkılmış olsa da kilise bugün sağlamdır.
Van ili Çatak ilçesinde yer alan kilise, Deyr vadisinden adını alır. Kim tarafından ve ne zaman yapıldığı bilinmeyen kilisenin mimari özellikleri, yapının 16.yy’da inşa edildiğine işaret eder. Dikdörtgen planlı kilisenin kubbesi günümüzde çökmüş durumdadır. Kilisenin iç duvarlarında alçı süsleme izlerine rastlanmıştır.
Van ili Gevaş ilçesi Hişet mahallesinde yer alan camii üzerinde kitabe bulunmamaktadır. Ancak caminin Van ve Hakkari Hakimi İzzeddin Şir tarafından 1387-1410 yılları arasında yaptırıldığı tahmin edilmektedir.
Kare planlı camii, kuzey yönüne sonrasında eklenen medrese ile külliye halini almıştır. Batı yönünde yer alan minare ise, günümüzde camiye eklenmiştir.
Van ili İpekyolu ilçesinde yer alan türbe, 1587-1588 yıllarında Mimar Abdullah oğlu Şaban tarafından inşa edilmiştir. Altıgen biçimli, tek katlı türbenin her cephesinde dikdörtgen pencereler yer alır. Kuzeydoğuya bakan cephesi ise kapı olarak düzenlenmiştir ve üzerinde inşa kitabesi yer alır.
Mimari özelliklerine dayanılarak 18-19.yy’da inşa edildiği tahmin edilen Abbasağa Camii, Eski Van şehrinin kuzeybatısında yer alır. Dikdörtgen planlı olan ve kesme taştan inşa edilen caminin üst örtüsü yıkılmıştır.
Horhor Camii, Eski Van şehrinin batısında konumlanır. Caminin 18.yy’ın son çeyreğinde yapıldığı tahmin edilir. 1912-1914 yıllarında medrese olarak kullanılan yapı, 1915 yılında Van’ın Ruslar tarafından işgali sırasında yıkılır. Camii, restore edilerek 2013 yılında yeniden ibadete açılır.
Van ili Başkale ilçesinde yer alan Dereiçi köyüne yakın konumda bulunan Akçalı Travertenleri, kentin önemli mirasları arasındadır. İlgi çeken travertenlerin oluşumu halen devam etmektedir.
Van ili Tuşba ilçesi sınırlarında Van Gölü üzerinde konumlanır Adır Adası. 11.yy’a tarihlenen Lim Manastırı ise ada üzerinde kurulmuştur. Manastır, St. Georges Kilisesi, St. Sion Şapeli, papaz okulu, keşiş hücreleri, liman ile misafirhaneden meydana gelir. Günümüze, yalnızca kilise ile şapel ulaşabilmiştir.
Van ili Tuşba ilçesi Çitören Köyü mevkiinde konumlanan Çarpanak Adası, tahminlere göre tarihte bir yarımadanın parçasıdır. Ancak Van Gölü suyunun yükselmesiyle kara ile bağlantısı kesilir, ada haline gelir. Köyden adaya teknelerle ulaşım yapılır. Günümüzde ada üzerinde 9-11.yy’da inşa edildiği düşünülen Ktouts Manastırı yer alır. Manastırın yalnızca kilisesi bugüne ulaşabilmiştir.
Van ili Başkale ilçesi Yavuzlar köyü sınırlarında yer alan peribacalarının bulunduğu bölge Vanadokya olarak adlandırılır. Kapadokya’ya atıfta bulunarak halk tarafından adlandırılan bölge, ilgi çekicidir. Yiğit Dağı’nın püskürttüğü yağmur suyu, kayaç ile rüzgârın aşındırmasıyla oluşan peribacaları yerli ve yabancı turistler tarafından ziyaret edilir. Bölgede tünel ve mağaralar da yer alır.
Van ili Erciş ilçesinde bulunan Zortul Kümbeti, Anonim Kümbet olarak da adlandırılır. 15.yy’ın başına tarihlendirilen kümbetin üzerinde herhangi bir kitabe olmaması sebebiyle ne zaman ve kim tarafından inşa edildiği konusunda herhangi bir bilgi mevcut değildir. Kare kaide üzerine on iki köşeli olarak inşa edilen kümbeti, çift katlıdır. Kümbet içten daire planlıdır.
Van ili İpekyolu ilçesinde yer alan Van Kalesi’nin kuzeydoğu yönünde konumlanan Galip Paşa Kümbeti’nin inşa tarihinin 19.yy olduğu tahmin edilir. Galip Paşa adına inşa edilen kümbet, sekizgen gövdeli, piramidal külahlı ve tek katlı olarak inşa edilmiştir. İçi silindirik yapılı olan kümbet kesme taştan yapılmıştır. Kümbet, 1982 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından onarılmıştır.
Van ili Başkale ilçesinde yer alan Deveboynu Manastırı, Deveboynu Yarımadası’nın ucunda konumlanır. Manastırın ne zaman ve kim tarafından yapıldığına dair herhangi bir yazıt veya belge bulunmamaktadır. Mimari özelliklerinden dolayı manastırın 10.yy’da inşa edildiği tahmin edilir. Kilise, jamatun, şapel ve mezarlıktan oluşan manastır, 19.yy’ın sonlarında kendi haline bırakılmıştır. 1447 ve 1579 yıllarında manastırın onarım gördüğü ifade edilir.
Van ili Çatak ilçesi Korulu köyü yakınında yer alan Çatak Albıçak Manastırı’nın ne zaman ve kim tarafından inşa edildiği net olarak bilinmemektedir. Yapının mimari özellikleri çerçevesinde 17-18.yy’da inşa edildiği düşünülmektedir.
Van ili Bahçesaray ilçesinde yer alan Saint Femmes Manastırı’nın (Azize Kadınlar Manastırı) bazı kaynaklarda 10.yy’da inşa edildiği ifade edilir; ancak manastırın yakınlarında yer alan su kaynağında 1255 tarihli bir kitabe bulunmuştur. 14-16.yy arasında manastırın durmadan çalışmalar yaptığı, burada bulunan el yazmalarından ortaya çıkarılmıştır. Günümüzde yapının kalıntıları görülebilir.
Van ili İpekyolu ilçesinde yer alan Süleyman Han Camii, İçkale’de bulunur. Evliya Çelebi Seyahatnamesi’nde Hz.Davut döneminden itibaren yapıda ibadet edildiği, Anadolu’nun fethedilmesinin ardından yapının camiye dönüştürüldüğü ve Kanuni Sultan Süleyman’ın 1534’te camiyi onarttığı yer alır. Kare planlı camii, silindirik gövdeli minareye sahiptir.
Van ili Erciş ilçesinde bulunan Hasan Abdal Kaplıcası, Zilan Çayı Vadisi’nde konumlanır. Kaplıcada erkek ve kadın hamamı bulunur. Farklı hastalıklara şifa olduğu ifade edilen kaplıca suları tıbbi bakımdan tuzlu, bikarbonatlı kalevi sular sınıfında yer alır. Kaplıcada havuz ile özel banyolu odalar bulunur.
1932 yılında bir depo binası ile temelleri atılan Van Müzesi’ndeki kültür varlıkları artınca 1945 yılında Van Müze Memurluğu oluşturulur. Artan eserlerin daha iyi korunup teşhir edilmesi amacıyla 1972 yılında Van Müze Müdürlüğü kurulur. Zemin ve birinci kattan oluşan yapının zemin katında arkeolojik eserler, birinci katında ise etnografik eserler sergilenir. Neolitik, Kalkolitik, Tunç, Erken Demir Çağı, Urartu, İskit, Roma, Bizans, Fenike, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemi eserleri müzede ziyaretçilerle buluşur.
Van ili Edremit ilçesi Dilkaya mahallesinde yer alan halk plajı, Van Gölü kıyısında konumlanır. Eski okul binasının sosyal tesise dönüştürülmesi ve yaklaşık olarak 2 km uzunluğundaki lagüne kum serilmesi ile oluşturulan halk plajı yaz aylarında büyük ilgi görür. Plajda şezlong, şemsiye, duş, yüzen platform, güvenlik bariyerleri ile ziyaretçilerin güvenliği için cankurtaran ve güvenlik görevlileri bulunur.
Van ili Edremit ilçesi Çiçekli mahallesinde yer alan halk plajı, yaz aylarında serinlemek ve şehir hayatından uzaklaşmak isteyenlerin gözdelerindendir. Plajda şezlong, duş ve şemsiyelerin yanı sıra kafe, çay bahçesi, plaj voleybol alanı, kano, jet ski, yüzen platform, dinlenme alanı ve güvenlik bariyerleri bulunur. Halk plajında aileler ve kadınlar için özel bölümler de yer alır.
Van ili Başkale ilçesi Pizan köyünde bulunan Pizan Kalesi’nin güneybatısı yönünde konumlanan türbenin, Hüsrev Paşa’ya ait olduğu tahmin edilir. Türbedeki 1663 tarihine ait olan mezarın Hüsrev Paşa’ya ait olduğu, diğer mezarlarda ise oğlu, amcası ve akrabalarının bulunduğu düşünülür.
Van ili Başkale ilçesinde yer alan Kızıl Kilise, 7-9.yy arasına tarihlendirilir. Kilisenin Aziz Ejmiacin’a adanarak inşa edildiği ifade edilir. Soreder ismiyle de anılan kilise, merkezi kubbeli, dörtlü yonca yaprağı plana sahiptir. Kırmızı kireç taşından inşa edilen kilise ikişer kemerin kesişmesiyle meydana gelmiş, kaburgalı bir kubbe ile örtülüdür. Kilisede apsisin yanlarında papaz hücreleri yer alır. Kilise günümüzde harap durumdadır.
Van ili Başkale ilçesinde yer alan Yukarı Türbe, Hüsrev Paşa Türbesi’nin batısında konumlanır. Türbenin kim tarafından ve ne zaman yapıldığı konusunda net bir bilgi bulunmamaktadır. Tahminler yapının 17.yy’da yaptırıldığı yönündedir. Kare planlı türbenin duvarları kesme taştan, diğer kısımları ise moloz taştan yapılmıştır. İçten kubbeli türbe, dıştan piramidal külahla kapatılmıştır.
Van ili Muradiye ilçesinde yer alan Saint Stefanos Kilisesi, Bend-i Mahi çayının yanında görülür. Kilise 17.yy’a tarihlenir. 1970 yılına dek sağlam olan kilise, zaman içerisinde defineciler tarafından tahrip edilmiştir. Kilisenin günümüzde keşiş hücreleri yıkılmış ve temelleri kalmıştır. Turistlerin gezi noktaları arasında yer alan kilise günümüzde görülebilir.
1997-1998 yılında Recep Bilginer tarafından yazılan Sarı Naciye adlı oyun ile perdelerini açan Van Devlet Tiyatrosu, yerli ve yabancı oyunlarını Kültür Merkezi Sahnesi’nde tiyatroseverlere sergiler. Her türlü oyunun sergilendiği sahnede oyunlar binlerce çocuk ve yetişkine ulaşır.
Başkale ilçesi Albayrak köyünde yer alan Bartholomeus Kilisesi’nin mimari özelliklerine göre 13-14.yy’da inşa edildiği tahmin edilir. Zaman içerisinde onarımlar geçirmiş olan yapının Hz. İsa’nın 12 havarisinden biri olan Aziz Bartholomeus adına inşa ettirildiği söylenir.
Gevaş ilçesi Hişet mahallesinde yer alan caminin inşa tarihi hakkında net bir bilgi bulunmamaktadır. Caminin Van ile Hakkari Hakimi İzzettin Şir tarafından inşa ettirildiği kabul edilir. Mimari özelliklerinden ötürü caminin 14-15.yy’da inşa edilmiş olabileceği tahmin edilir. Camii günümüzde ibadete açıktır.
14-16.yy’da inşa edildiği düşünülen yapı tek katlı bir kümbet şeklinde yapılmıştır. Sekizgen gövdeli ve piramidal külahlı olan türbe, 1982 yılında yenilenmiştir. Tarihte var olan mescidin yerinde günümüzde camii bulunur.
Horhor Camii ile Ulu Camii arasında yer alan Kethüda Ahmet Cami’nin kim tarafından ve ne zaman yapıldığı konusunda net bir bilgi bulunmamaktadır. Mimari özelliklerinden ötürü caminin 18-19.yy’da inşa edilmiş olabileceği düşünülür. Dikdörtgen planlı caminin duvarları altta taş ve üstte kerpiç ile örülmüştür. Caminin üst örtüsü yıkık durumdadır.
Eski Van'da yer alan kilise, Tebriz kapı tarafında bulunur. Kilise binasının yan duvarları ile apsis bölümü günümüze ulaşmıştır.
Van ili Edremit ilçesinde yer alan kilise Kız Kalesi seyir terasının güneybatısında yer alır. Beden duvarları sağlam durumda olan kilisenin Ermenilerin bölgede azalmasıyla terkedildiği sonrasında farklı amaçlarla kullanıldığı ifade edilir. Yazılı bir belge bulunmaması sebebiyle kim tarafından ve ne zaman yapıldığı konusunda net bir bilgi bulunmasa da kilisenin mimari özelliklerinden dolayı 16.yy sonrasında inşa edildiği düşünülür.
Edremit ilçesinde yer alan Kız Kalesi, en güzel seyir tepelerinden biri olarak nitelendirilir. Bölgenin tüm güzellikleri ile görünebileceği Kız Kalesi, günbatımının da etkileyici bir manzara sunduğu noktadır. Fotoğraf tutkunları için ideal adreslerdendir.
Bahçesaray ilçesi güney Yamaç köyünde yer alan cami, kitabesine göre 1709 yılında inşa edilmiştir. İki katlı camiye kuzeydoğu köşesinde yer alan kapıdan giriş yapılır. Harim dikdörtgen bir salon biçimindedir. Güney duvarında yarım daire biçimli bir mihrap yer alır. Mihrap son dönemde çimento ile yenilenmiştir.
Çatak ilçesinde yer alan yapı Ziv Kilisesi olarak da adlandırılır. 12.yy’ın sonlarında inşa edildiği düşünülen kilise, 1880-1882 yıllarında onarım görmüştür. Üst örtüsü çökmüş olan kilisenin günümüzde duvarları görülür. Girişinin batı yönünde olduğu kilisenin doğusunda dışa taşmayan üç apsisi bulunur.
Çatak ilçesi Elmalı köyünde bulunan kilise, adını köyün eski adı olan Sortikin’den alır. Mimari özelliklerinden ötürü kilisenin 10.yy’da inşa edilmiş olabileceği düşünülür. Dıştan serbest haç, içten dört yapraklı yonca yaprağı biçiminde inşa edilmiş olan kilise bugün samanlık olarak kullanılır.
Erciş ili Salmanağa mahallesinde yer alan manastırdan günümüze yalnızca kilise kalmıştır. Günümüzde kısmen yıkık durumda olan Ardzvaber Kilisesi’nin inşa tarihi net olarak bilinmemektedir. Kilisenin 13.yy’da inşa edilmiş olabileceği düşünülür.
Van ili Gürpınar ilçesinde yer alan manastır, Surp Marinos Manastırı olarak da anılır. Manastır Cadıtaşmış Dağı’nın güney yamacında konumlanır. Arkboyu köyünden yürüyerek ulaşılan manastır yapıları, Azize Marine’ye adanan kilise, jamatun, mutfak ve yemek salonu, yatakhane ile çevre duvarından meydana gelir. Kilise dışında kalan diğer yapıların üst örtüleri yıkık durumdadır. Kilisenin dışında mezarlık ve şapel olduğu da bilinir ancak bunlar yok olmuştur. Manastırın net olarak inşa tarihi bilinmese de mevcut el yazma kitaplardan 16.yy’ın ikinci yarısında kullanılmış olduğu anlaşılır.
Gürpınar ilçesi Hamurkesen köyünde yer alan Zernek Camii, giriş kapısı üzerinde bulunan kitabesine göre Seyyid Muhammed tarafından 1710 yılında inşa ettirilmiştir. Kare planlı ve tek kubbeli olarak inşa ettirilen camii, kesme taştan yapılmıştır. 1. Dünya Savaşı sırasında yaşanan Rus işgalinde kubbesi yıkılan camii, bölge halkı tarafından onarımdan geçirilmiştir. 1991-1994 yıllarında Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından onarımı yapılan camiye yeniden kubbe yapılmıştır. Minber, mahfil ve minareye sahip olmayan camii ibadete açıktır.
Van ili Muradiye ilçesinde bulunan Muradiye Şelalesi, ismini Bağdat seferine çıkan IV. Murat’tan alır. Bend-i Mahi çayı üzerinde bulunan şelale, yaklaşık olarak 50 m yüksekliğe sahiptir. Görkemli şelale bahar aylarında çevresindeki doğal güzellikleri ile görenleri etkisi altına alır. Kış aylarında ise yüksek soğuk sebebiyle donar. Şelalenin çevresi kamp ve piknik yapmaya elverişlidir.
Van ili Gevaş ilçesi sınırlarında konumlanan Artos Dağı, Güneydoğu Torosların devamında bulunur. Çadır Dağı olarak da adlandırılan Artos, zengin fauna ve florasıyla dikkat çeker. Dağ, kelebek popülasyonu yüksek olan dağlar arasında bulunur. Yaklaşık olarak 200 tür kelebeğin yaşam alanı olan dağ, doğaseverlerin ziyaret rotaları arasında bulunur. Dağcılık sporlarına elverişli olan Artos, kayakçılık ve trekking’e uygundur. Fotoğraf çekmeyi sevenler için de dağ eşsiz manzaralar oluşturur.
Van ili İpekyolu ilçesi sınırlarında konumlanan Erek Dağı, yaklaşık olarak 3200 m yüksekliğe sahiptir. Dağ, profesyonel dağcılar tarafından yaz ve kış aylarında tırmanış için tercih edilir. Hem manzarası hem de doğal güzellikleri ile etkileyen Erek Dağı, tırmanış meraklılarının keşfetmesi önerilen rotalardan.
Van ili Çatak ilçesinde yer alan Kanisipi Şelalesi, coşkulu akışı ile herkesi kendine hayran bırakır. Nisan ayında gür akan ve ağustos ayında suyunun azalmaya başladığı şelale, ağustos ayından sonra ise kurur. Beyaz Şelale olarak da adlandırılan bu doğal güzellik çevresinde yer alan mesire alanlarında alabalık yemek ve keyifli vakit geçirmek mümkündür.
Bir iç deniz olarak kabul edilen ve dünyanın en büyük sodalı göllerinden biri olan Van Gölü, mavinin tüm tonların barındırır. Gölün etrafında Van ilinden Gevaş ile Erciş ilçeleri yer alır. Güzelliği ile kendine hayran bırakan göl üzerinde Adır, Çarpanak, Akdamar ve Kuş adaları bulunur. Gevaş iskelesinden kalkan tekneler ile göl üzerinde keyifli bir tur yapılabilir. Gölün sodalı suyunun çeşitli rahatsızlıklara şifa olduğu belirtilir. Güneşin doğuşu ve batışının etkileyici bir görüntü yarattığı Van Gölü, fotoğraf tutkunları için benzersiz bir adrestir.
Van ili Tuşba ilçesi Çitören Köyü mevkiinde konumlanan Çarpanak Adası, tahminlere göre tarihte bir yarımadanın parçasıdır. Ancak Van Gölü suyunun yükselmesiyle kara ile bağlantısı kesilir, ada haline gelir. Köyden adaya teknelerle ulaşım yapılır. Günümüzde ada üzerinde 9-11.yy’da inşa edildiği düşünülen Ktouts Manastırı yer alır. Manastırın yalnızca kilisesi bugüne ulaşabilmiştir.
Van ili Başkale ilçesi Yavuzlar köyü sınırlarında yer alan peribacalarının bulunduğu bölge Vanadokya olarak adlandırılır. Kapadokya’ya atıfta bulunarak halk tarafından adlandırılan bölge, ilgi çekicidir. Yiğit Dağı’nın püskürttüğü yağmur suyu, kayaç ile rüzgârın aşındırmasıyla oluşan peribacaları yerli ve yabancı turistler tarafından ziyaret edilir. Bölgede tünel ve mağaralar da yer alır.
Erçek Gölü Kuş Cenneti, van denizi martısı, kılıçgaga, kara boyunlu, batağan, angıt, büyük cılbıt, yaz ördeği gibi birçok kuşa ev sahipliği yapar. Flamingoların konaklama ve üreme alanı olan göl, dünyanın en büyük flamingo konaklama alanları arasında bulunur. Nesli tükenmekte olan kuşları barındıran “B” sınıfı sulak alanlar içerisinde gösterilen göl, kuş gözlemcileri için benzersiz bir cennettir. İpekyolu Belediyesi gölde her yıl Flamingo Festivali düzenlemektedir. Festival kapsamında ziyaretçilere kuşları dürbünlerle izleme fırsatı sunulur.
Özalp ovasının güney yönünde yer alan küçük göllerden biri olan Akgöl, Yeşilalıç köyü yakınlarında konumlanır. Küçük su kaynaklarıyla beslenen göl kışın soğuk hava sebebiyle donarken, yaz aylarında ısınan hava nedeniyle oluşan buharlaşmadan ufalır. Son yıllarda artan yağışlar sebebiyle göç eden kuşların uğrak noktası olan Akgöl üzerinde beslenme ve dinlenme amacıyla 45’e yakın su kuşu türüne rastlamak mümkündür.
Van ilinin güneyinde, Artos Dağı’nın doğu ile güney eteklerinden başlayan Çatak Vadisi, Çatak çayı boyunca ilerler. Zengin bitki örtüsüyle dikkat çeken vadi, çeşitli çiçeklere ev sahipliği yapması sebebiyle bal üretimi merkezlerindendir. Yaz aylarında ilgi gören bölgede mesire alanı yer alır. Mesire alanı özellikle hafta sonlarında piknik yapmak isteyenlerin akınına uğrar.
Van ili Çatak ilçesinde yer alan Kanispi Çağlayanı, manzarasıyla nefesleri keser. Yağmurlar sebebiyle Nisan ayında yoğun bir şekilde akan şelale, sıcak hava ile ağustos ayında azalmaya başlar. Şelale çevresi mesire alanıdır ve piknik yapmak isteyenler keyifli zaman geçirilebilir.
Van ili Gevaş ilçesinde konumlanana abalı Kayak Merkezi, profesyonel ve amatör kayak sporu yapmayı sevenlerin bölgede tercih ettiği noktalar arasında. Kar kalınlığı ve kar kalitesi ile dikkat çeken kayak merkezinde kayağın yanı sıra kar raftingi, snowboard, yamaç paraşütü gibi farklı spor branşları da yapılabilir. Uzun pistlere sahip olan kayak merkezinde telesiyej, babylift, teleferik, teleski yer alır.
Van ili Erciş ilçesinde bulunan Hasan Abdal Kaplıcası, Zilan Çayı Vadisi’nde konumlanır. Kaplıcada erkek ve kadın hamamı bulunur. Farklı hastalıklara şifa olduğu ifade edilen kaplıca suları tıbbi bakımdan tuzlu, bikarbonatlı kalevi sular sınıfında yer alır. Kaplıcada havuz ile özel banyolu odalar bulunur.
Hafta içi ve hafta sonunda şehrin sık ziyaret alan noktalarından biri olan Van Alışveriş Merkezi, sosyal hayata canlılık katar. Alışveriş merkezi içerisinde giyim ve ayakkabı mağazaları, hipermarket, teknoloji mağazası, restoran ve kafeler, çocuk oyun alanları ile sinema yer alır. Sergiler, kültür ve sanat etkinliklerinin de düzenlendiği alışveriş merkezi, şehrin buluşma noktalarındandır.
Türkçe (TRY)